نام تجاری گیاه:

Cranberry

نام علمی گیاه:

Vaccinium macrocarpon Aiton
 تاریخچه:

کرن بری یکی از 3 میوه ی بومی آمریکای شمالی است.

نخست، فقط از نواحی شمال شرقی آمریکا برداشت می شد

اما پس از آن در دیگر نقاط شمال آمریکا مثل ویسکانسین و شمال غربی اقیانوس آرام و شیلی هم پرورش داده شد.

در حدود سال 1550 میلادی، بومیان آمریکا تنها کسانی بودند که این میوه را استفاده می‏ کردند.

بومیان، با ترکیب کرن بری له شده با گوشت گوزن غذایی به نام پِمیکانا تهیه می کردند.

آنان، این میوه را توت شگفت انگیز (wonder berry) می نامیدند. در سال 1620 میلادی مهاجران و مسافران موارد مصرف کرن بری را از بومیان آموختند. مهاجران آلمانی و هلندی این میوه را "کرنی- بری"(crane-berry) یا توت مرغ ماهیخوار، نامیدند.

این نامگذاری، به سبب شباهت رنگ شکوفه‏ های کرن بری با سر و گردن مرغ ماهیخوار یا علاقه ی این پرنده به خوردن آن بود. سرانجام  این واژه کوتاه به cranberry تبدیل شد. 

دانستینی ها:

• بومیان آمریکایی از رنگ قرمزِ کرن بری برای رنگ آمیزی فرش، پتو و لباس استفاده می کردند.
• نخستین بار در سال 1683 مهاجران، آب کرن بری را تهیه و مصرف کردند.
• کشت و پرورش میوه ی کرن بری در مقیاس انبوه و به صورت تجاری از دهه ی 1800 میلادی به بعد آغاز شد.

خواص :

1- بهبود عملکرد مجاری ادراری

در گذشته تصور می شد کرن بری با اسیدی‏تر کردن ادرار خطر ابتلا به عفونت‏ های ادراری را کاهش می دهد و از دستگاه دفع ادرار در برابر باکتریهایی مانند اشرشیاکُلی (E.coli) محافظت می کند. بر اساس مطالعات، کرن بری حاوی موادی است که از چسبیدن باکتری به جدار دیواره ی دستگاه ادراری جلوگیری می کند. دو نظریه ی مختلف در این‏ باره وجود دارد. برپایه ی نظریه ی اول؛ آنتی اکسیدانهای کرن بری باکتری را تغییر می دهند به گونه ای که باکتری نمی تواند به دیواره ی دستگاه ادراری بچسبد. برپایه ی دومین نظریه؛ کرن بری پوششی لغزنده روی دیواره ی دستگاه ادراری می سازد و از چسبیدن باکتری روی دیواره جلوگیری می کند. نتایج بررسی مصرف روزانه حدود 50 میلی لیتر آب کرن بری به مدت 6 ماه، در زنان دارای سابقه ی عفونت ادراری نشان داد که بازگشت بیماری در آنان نسبت به دیگر زنان بیمار که آب کرن بری مصرف نکرده بودند، 20درصد کمتر است. بررسی دیگری نشان داد، احتمال وجود باکتری و گلبولهای سفید خون در ادرار افراد مسنی که محصولات کرن بری مصرف می‏ کنند، 50 درصد کاهش می یابد.

2- بهبود عملکرد قلب و عروق

تحقیقات نشان می دهد که آنتی اکسیدانهای کرن بری اکسیداسیون LDL را مهار می کند و  از خطر ابتلا به بیماریهای قلبی ـ عروقی می‏ کاهد. براساس این مطالعه، پس از مصرف 500 میلی لیتر آب کرن بری، ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما به طور چشمگیری افزوده می شود. نتایج آزمایشی مشابه نشان دهنده ی افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی پلاسما در مردان و زنان داوطلب پس از مصرف روزانه 660 میلی لیتر آب کرن بری به مدت 10 هفته بود. براساس مطالعه ای دیگر در شرایط آزمایشگاهی که نتیجه ی آن سال 2002 در نشریه ی Food science and Nutrition منتشر شد، فلاونوئیدهای کرن بری (شامل 3 گروه آنتوسیانینها، فلاونول و پروآنتوسیانیدین ها) اکسیداسیون LDL را مهار و به این ترتیب از تجمع و چسبندگی پلاکتها جلوگیری می کنند. این فلاونوئیدها آنزیمهای دخیل در متابولیسم چربی و لیپوپروتئین را هم مهار می کنند که در نهایت منجر به کاهش کلسترول بدِ خون و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی می ‏شود. 

3- بهداشت دهان و دندان

براساس مطالعات، مصرف کرن بری و محصولات حاویِ آن عفونت‏ های باکتریایی در دهان، خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری‏ های لثه را می کاهد و از تشکیل پلاک دندانی جلوگیری می‏ کند. بر پایه ی مطالعات در شرایط آزمایشگاهی، مصرفmg/ml 2/5 عصاره ی کرن بری، از تجمع 58 درصد از 84 جفت باکتری دهان و دندان تست شده در این آزمایش جلوگیری می کند و به این ترتیب از خطر ابتلا به بیماری‏ های دهان و دندان می کاهد. کرن بری از رشد و تکثیر پاتوژن‏ های بیماری‏زای لثه مانند Porphyromonas gingivalis، Tannerella forsythia و Treponema denticola و همچنین از تشکیل بیوفیلم دندانی (تجمع باکتری ها روی سطح دندان) و چسبیدن باکتری ها به سطح سلول های دهان و دندان جلوگیری می‏ کند. یک مطالعه‏ ی بالینی اولیه نشان داد که مصرف دهان شویه‏ ی حاوی عصاره ی کرن بری 2 بار در روز، به مدت 6 هفته، از تعداد باکتری‏ های استرپتوکوکوس دهانی به مقدار قابل توجهی کاست. برمبنای مطالعه ای دیگر، فلاوانول و پروآنتوسیانین های کرن بری از تشکیل بیوفیلم دندانی و پوسیدگی دندان ناشی از باکتری استرپتوکوک موتانس و Porphyromonas gingivalis جلوگیری می کنند. کرن بری التهاب ناشی از پاتوژنهای بیماری زا را کاسته و تخریب بافت دندان را هم کاهش می دهد.

4- بهبود عملکرد دستگاه گوارش

تحقیقات نشان می دهد که کرن بری از چسبیدن پاتوژنهای هلیکوباکتر به دیواره ی معده جلوگیری می کند. برپایه ی مطالعات آزمایشگاهی، کرن بری از چسبیدن باکتری پیلوری به سلول های مخاط معده جلوگیری می کند و خطر ابتلا به بیماری و یا سطح مصرف آنتی بیوتیکها برای درمان را کاهش می دهد. مطالعه ای در موسسه ی تحقیقات سرطان پکن نشان داد، کرن بری در پیشگیری از چسبندگی هلیکوباکتر پیلوری به بافت معده موثر است. در یک مطالعه ی تصادفی کنترل شده ی دوسوکور، 189 فرد بالغ مبتلا به هلیکوباکترپیلوری روزانه 500 میلی لیتر آب کرن بری مصرف کردند. پس از 90 روز نتایج فوق‏ العاده بود و تست وجود هلیکوباکتر در 14 درصد افراد شرکت کننده که آب کرن بری مصرف کرده بودند، منفی بود. در حالی که این روند در گروه دارونما فقط 5 درصد بود.